Familieopstelling (2023) | Alles over Systemisch Werk en Opstellingen!

Persoonlijke groei is vanzelfsprekend een persoonlijk proces, maar dat wil niet zeggen dat de relaties met andere mensen geen invloed kunnen hebben op jou als persoon. Als baby, kind, jongvolwassene én volwassene worden we blootgesteld aan verschillende soorten relaties met mensen om ons heen. De belangrijkste daarvan zijn ongetwijfeld familierelaties!

Deze relaties kunnen ons heel wat bijdragen en bijleren, waardoor we als persoon later sterker in het leven staan. Aan de andere kant kan het ook gebeuren dat onderliggende spanningen in die relaties ervoor zorgen dat we met onverwerkte trauma’s of destructieve gedrags- en gedachtepatronen komen te zitten. 

Die verwerken, oplossen en weer in balans brengen is niet bepaald een eenvoudige opdracht. Gelukkig bestaan er heel wat hulpmiddelen, zoals een familieopstelling. Wat een familieopstelling is en hoe het kan helpen om knelpunten in relaties met mensen om ons heen op te lossen? Het antwoord op deze en nog veel meer vragen vind je in deze blog!

Wat is een familieopstelling of systemisch werk?

Een familieopstelling is een ander woord voor systemisch werk. Systemisch werk is een hulpmiddel dat gebruikt wordt in de alternatieve psychotherapie, om knelpunten en problemen in relaties tussen mensen op te sporen én op te lossen.

Een familieopstelling is eigenlijk precies wat het woord zegt: er wordt gebruik gemaakt van een groep mensen om de verhouding tussen verschillende familieleden (of leden van een andere groep) naar de oppervlakte te brengen. Er wordt als het ware een familiesituatie ‘nagespeeld’.

Een familieopstelling kan aangevraagd worden door een lid van een familie, die graag meer te weten zou komen over zijn of haar eigen geschiedenis in het gezin, welke onbewuste patronen er in aanwezig waren en hoe deze zijn of haar leven tot in het heden beïnvloeden.

Psychotherapeuten kunnen door middel van systemisch werk onderzoek doen naar deze patronen. Meestal gaat het om onbewuste patronen, waar de persoon in kwestie dus zelf niets over weet. En dat maakt een familieopstelling des te belangrijker in de zoektocht naar en de strijd tegen oude psychologische trauma’s en wonden, die het leven en de persoonlijke groei in het nu tegenhouden!

De geschiedenis van systemisch werk

Systemisch werk of de familieopstelling is een alternatieve vorm van psychotherapie. Deze werd door Bert Hellinger geïntroduceerd in West-Europa. Hij was en Duitse missionaris die in aanraking kwam met deze manier van werken tijdens zijn verblijf in Zuid-Afrika. 

Sinds de ontwikkeling van het concept systemisch werk is er veel aan deze vorm van therapie veranderd. De essentie is echter nog altijd dezelfde: door middel van een zogenaamd ‘tableau vivant’ (een soort van levend toneelspel of ‘schilderij’) onderliggende relaties tussen mensen in een groep zichtbaar maken. Enkel op die manier kunnen knelpunten herkend en aangepakt worden!

Wat is het nut van een familieopstelling?

Heel wat mensen beslissen aan een familieopstelling deel te nemen, of er een voor zichzelf te starten. Systemisch werk stuit echter nogal vaak op wat tegenstand. Dit heeft te maken met het feit dat het om een alternatieve vorm van psychotherapie gaat. Daarbij geloven veel mensen niet in het positieve effect van zo’n systemisch werk om problemen in relaties op te lossen.

Toch zijn er enkele belangrijke voordelen verbonden aan het opstellen van een familieopstelling. Hieronder vind je een overzichtje van de belangrijkste!

1. Familie- en andere relaties worden realistisch nagebootst

Een van de grootste voordelen van zo’n familieopstelling is dat er wel degelijk gelet wordt op het nabootsen van een zo realistisch mogelijke familiesituatie. Door middel van familieopstelling poppetjes of levende mensen wordt een scenario gecreëerd waarbij de onderzochte persoon geconfronteerd wordt met de relatie tussen zichzelf en familieleden.

Vaak is het nodig dat een situatie binnen een gezin zo precies mogelijk wordt geïmiteerd. Dit creëert een soort van vertrouwelijke omgeving en achtergrond, waarin de persoon die zich wil laten onderzoeken zich ‘thuis’ voelt. In veel gevallen betekent dit dat de manier waarop hij of zij met die familieleden omgaat en ertegenover staat, ook weer actief wordt. En dat opent de deur naar inzicht dus groei.

2. De deelnemer wordt zich bewust van anders onbewuste patronen 

Het gebruiken van zo’n realistische setting brengt ook met zich mee dat de persoon in kwestie zich zelf bewust wordt van gedragspatronen die anders onder de oppervlakte liggen. Als kind maken we trauma’s en andere ervaringen mee, maar heel vaak komen de emoties die daar het gevolg van zijn in een klein deel van ons onderbewustzijn te liggen.

Dat wil echter niet zeggen dat ze ons leven niet meer beïnvloeden, integendeel! Vaak hebben deze ervaringen een grotere impact op onze huidige situatie, geluk en andere aspecten dan de patronen waar we ons wél bewust van zijn. 

Misschien trekken we wel negatieve mensen aan in ons volwassen leven ten gevolge van een gebeurtenis die we als kind niet hebben verwerkt? Wat als we als volwassene afhankelijk zijn geworden van andere mensen en goedkeuring van buitenaf, doordat we die goedkeuring als kind niet voldoende hebben gekregen van onze ouders?

Veel mensen ervaren dat die pijnpunten, knelpunten en trauma’s pas naar boven komen als ze zich weer in hun oude familie-dynamiek bevinden. Met andere woorden, door de situatie thuis van vroeger opnieuw te creëren, worden ook oude emoties en trauma’s ‘getriggerd’. Als de persoon die de familieopstelling laat doen zich daar bewust van wordt, dan is dat de eerste stap in de richting van genezing en heling.

3. Het herleven van een ‘knelpuntrelatie’ kan inzicht brengen

Elke relatie met familieleden bevat knelpunten, dat is normaal. Die knelpunten voegen echter pas waarde toe aan ons leven als we er iets uit kunnen leren. Anders blijven ze niet meer dan een ballast voor onze ziel en ons lichaam.

Systemisch werk kan inzicht brengen, en de persoon in kwestie op die manier helpen om een oplossing te zoeken voor een trauma of onverwerkte emotie. Misschien beseft die persoon wel dat de relatie met zijn of haar moeder helemaal niet zo goed was, waardoor er dan gezocht kan worden naar de invloed daarvan op het huidige leven. Zolang er inzicht is over de oorzaak van het probleem, kan er ook een oplossing gezocht worden.

Het herleven van een relatie die niet zo vlot liep, is vaak oncomfortabel voor de persoon in kwestie. Maar dat betekent op zich al dat er potentieel voor groei in zit. Vaak voelt de persoon in kwestie bij een familie opstelling verdriet, angst of woede die lang verscholen heeft gezeten. Pas als deze naar de oppervlakte komt, kan hij worden verwerkt en krijgt de persoon inzicht over het hoe en waarom.

4. Trauma’s worden beter verwerkt

Hoewel elke familierelatie wel knelpunten heeft, gaat het bij sommige gezinnen en andere soorten groepen veel verder. Vaak is er sprake van een regelrecht trauma. Als een kind op een manier wordt getraumatiseerd door een situatie in de familie, dan kan dat ongelofelijk negatieve gevolgen hebben voor het latere leven.

Een bijeffect van het naar boven halen van onzichtbare knelpunten bij systemisch werk is dat trauma’s ook naar boven komen. En zoals we reeds hebben gezien, moet dat gebeuren om ze op te kunnen lossen. Trauma’s kunnen gaan van seksueel misbruik tot een andere vorm van mishandeling, lichamelijk of psychologisch. Allemaal beïnvloeden ze het lichaam en de hersenen van het kind, aangezien kinderen zich niet kunnen beschermen tegen dergelijke situaties. Zowel fysiek als psychologisch.

Op zich zijn trauma’s gevaarlijk, maar als ze worden verwerkt en aangepakt zouden ze geen (of nauwelijks) destructieve invloed mogen hebben op het latere leven. De realiteit is echter vaak anders, en dat komt doordat veel kinderen die een traumatische gebeurtenis meemaken die ervaring gewoon in hun onderbewustzijn wegstoppen. Het resultaat? Hun leven wordt er op alle vlakken door beïnvloed, maar vaak weten ze zelf niet meer welk kindertrauma daarvoor heeft gezorgd. Systemisch werk in de vorm van een familieopstelling kan helpen om die trauma’s te verwerken.

5. De relaties met de échte familieleden verbetert ook

Vaak wordt een familieopstelling afgeschreven als een alternatieve therapievorm die eigenlijk weinig doet, maar veel mensen ervaren toch heel wat positieve gevolgen. Eén van de belangrijkste voorbeelden is dat door het volgen van een familieopstelling de relatie met de familieleden in het échte leven ook verbetert.

Dit bewijst eigenlijk een beetje dat onze relaties, hoe we daarmee omgaan en welk soort relaties we aantrekken, grotendeels worden bepaald door hoe we zelf in het leven staan. Als iemand door middel van een familieopstelling onderzoek heeft gedaan naar zichzelf, trauma’s heeft verwerkt en mensen uit de familie heeft kunnen vergeven of zijn plaats geven – dan is er niets meer dat die persoon in het verleden vast houdt.

Vergiffenis, persoonlijke verwerking en het zich bewust worden van destructieve gedrags- en gedachtepatronen is de sleutel tot zelfbevrijding. En wat gebeurt er als je jezelf hebt vrijgemaakt van de trauma’s die je als kind hebt meegemaakt? Je bent ook niet langer ondergeschikt aan de mensen of gebeurtenissen die er de oorzaak van zijn. Hierdoor kan je familieleden in een ander licht zien, waardoor je de relatie met hen in het hier en nu verbetert. Je leeft letterlijk niet meer in het verleden, doordat je de nodige lessen hebt geleerd en inzicht hebt verkregen!

6. Een familieopstelling kan in verschillende situaties worden toegepast

Een laatste voordeel van een familieopstelling is dat er heel wat verschillende vormen zijn. Hoewel de traditionele familieopstelling het meest gebruikt wordt, bestaan er ook veel andere varianten die elk hun voordelen bieden. Er zijn familieopstellingen die op kleine schaal werken, waardoor ze problemen aanpakken die zich in de verhouding tussen enkele personen voordoen. In dat geval heeft een familieopstelling een persoonlijk karakter, en dat maakt het voor veel mensen vaak oncomfortabel en moeilijk. Maar desalniettemin erg waardevol!

Aan de andere kant kan een familieopstelling ook op grote schaal georganiseerd worden. Er zijn opstellingen met een politiek karakter, opstellingen in verband met de loopbaan, marketingopstellingen en meer. Het spreekt voor zich dat elke situatie en setting andere relaties met zich meebrengt. De verhouding met je moeder of vader is anders dan die met je werknemer. Dit maakt het onderscheid tussen de verschillende soorten systemisch werk meteen duidelijk. Individuele opstellingen gaan hoe dan ook een stuk verder dan bijvoorbeeld marketingopstellingen, en hebben dan ook een compleet ander doel.

In het volgende stuk van deze blog lees je wat meer over enkele van deze opstellingen, en het nut ervan voor persoonlijke ontwikkeling of de ontwikkeling van organisaties en meer!

Welk soorten systemisch werk zijn er zoal?

Systemisch werk is een overkoepelende naam voor opstellingen die knelpunten in relaties, van welke aard deze ook mogen zijn, naar boven halen. De meest gangbare en bekende vorm zijn persoonlijke familieopstellingen, maar ook andere vormen hebben hun meerwaarde. Hieronder een kort overzicht van de belangrijkste:

1. De familieopstelling

Zoals reeds vermeld gaat het hierbij om het nabootsen van persoonlijke relaties met familieleden (vaak ook vrienden). De setting is meestal relatief beperkt en klein, en de opstelling heeft vooral een psychologisch karakter. Het gaat in de eerste plaats om het achterhalen van persoonlijke problemen in verband met relaties, waardoor knelpunten kunnen worden opgelost en de relaties zélf verbeterd.

2. De marketingopstelling 

Bij een marketingopstelling worden verschillende marketing strategieën, producten of doelgroepen onderzocht en tegenover elkaar geplaatst. Op die manier krijgt men een duidelijk zicht op hoe deze zich met elkaar verhouden. Daarbij wordt een marketingopstelling ook vaak uitgevoerd onder de vorm ‘sales’, waarbij vooral de relatie met klanten wordt geanalyseerd.

Het doel bij deze vorm van systemisch werk is natuurlijk het verbeteren van een bedrijf. Op die manier heeft de opstelling geen persoonlijk of psychologisch karakter, maar is het juist winst- of efficiëntie gericht.

3. De individuele opstelling

Ten slotte is er ook de individuele opstelling, een variant waaraan niemand anders dan de persoon zelf aan deelneemt. Er wordt enkel gebruik gemaakt van onder andere stukken papier, andere hulpmiddelen als familieopstelling poppetjes, schaakstukken en dergelijke om de verhoudingen tussen de persoon zelf en andere mensen voelbaar en duidelijk te maken.

Het gaat dus om een individuele vorm van coaching, en dat kan op zich ook al heel wat inzicht en bewustzijn met zich meebrengen. Veel mensen verkiezen deze vorm van opstelling aangezien de confrontatie met andere mensen dan minder sterk is, waardoor de situatie ook minder oncomfortabel is.

Het lijstje met verschillende vormen van systemisch werk gaat nog een stuk verder, maar hierboven vind je enkele van de belangrijkste. Hoe dan ook hebben verschillende vormen van systemisch werk reeds bewezen heel wat meerwaarde te bieden aan mensen, bedrijven en organisaties. Het concept dat Bert Hellinger uit Zuid-Afrika heeft overgebracht naar het westen, heeft zich op verschillende manieren vertakt in de huidige maatschappij. Uiteindelijk is deze een samenkomst van allemaal verschillende verhoudingen en relaties, en dat maakt systemisch werk dat ook zo waardevol!

Wat is een familieopstelling opleiding?

De populariteit van familieopstelling en systemisch werk is de laatste jaren alleen maar gegroeid, en dat is ook niet verwonderlijk. Veel mensen beseffen dat deze aanpak heel wat te bieden heeft. Onbewuste patronen naar boven halen, problemen met familieleden oplossen en trauma’s verwerken – het zijn allemaal zaken die het leven van zoveel personen kunnen verbeteren.

Die populariteit heeft er ook voor gezorgd dat veel mensen een familieopstelling opleiding willen gaan volgen. Tijdens zo’n opleiding leert de persoon in kwestie zelf om familieopstellingen te organiseren. Hij of zij kan dus anderen leren helpen om:

• Knelpunten in relaties op te lossen
• Inzicht te krijgen in de dynamiek binnen een familie
• Problemen aan de basis aan te pakken

Vaak gaat get bij een familieopstelling opleiding om een combinatie van een theoretisch deel en een praktisch deel. Op die manier word je als cursist klaargestoomd om families en andere groepen te helpen inzicht te verkrijgen in hun relaties.

Als je graag bezig bent met persoonlijke groei, houdt van psychotherapie en meer wilt weten over alternatieve vormen van genezing voor relaties en mensen op een psychologisch niveau, dan is een opleiding familieopstelling zeker iets voor jou. Niet alleen leer je zo zelf bij over het belang van goede relaties en hoe je die kunt opbouwen. Ook help je heel wat mensen om hun relaties met familieleden en anderen te verbeteren. En dat is zeker een mooi toevoeging!

Bronnen met meer informatie over een familieopstelling

Als je geïnteresseerd bent in de werking van een familieopstelling, wat de voordelen ervan zijn en hoe systemisch werk precies werd ontwikkeld, dan heb je geluk: er zijn tegenwoordig heel wat interessante bronnen te vinden met meer info over de familieopstelling.

1. Boeken over systemisch werk

Zo kan je online of in winkels talloze diepgaande boeken vinden, die je helpen om de kerngedachte achter systemisch werk te begrijpen. Ook worden vaak voorbeelden van situaties aangehaald, die inzicht geven in de effecten van een familieopstelling op relaties. 

Een speciaal boek is het boek ‘Familieopstelling van Kluun’ op Bol.com, waarbij dit concept vanuit een roman-oogpunt wordt benaderd. Natuurlijk vind je ook eerder theoretische en onderzoekende boeken op Bol.com, zoals ‘De Fontein’ van Els van Steijn.

2. Els van Steijn podcasts over systemisch werk

Ben je iemand die beter bijleert met podcasts, dan bestaan er ook heel wat opties. Els van Steijn is een bekende specialist die zich bezighoudt met familieopstellingen en deze gebruikt om de relaties tussen mensen in een gezin, familie of andere groep te verbeteren. Online kan je verschillende podcasts vinden die over dit onderwerp gaan, waaronder de Els van Steijn Familieopstelling podcast met Michael Pilarczyk. Hierbij wordt er dieper ingegaan op het boek van Els, ‘De Fontein’, waaruit blijkt dat de meest voorkomende thema’s die met de menselijke emoties te maken hebben:

• Een schuldgevoel
• Een grote mate van verantwoordelijkheid
• De angst om verlaten te worden
• Afhankelijk zijn van anderen

Op basis daarvan stelt Els familieopstellingen samen, die dan meer inzicht gaan geven over de relatie met familieleden.

Een andere podcast die de moeite waard is, is de Familieopstelling podcast met Wiggert Meerman (presentator podcast Eindbazen) en Els van Steijn. Hierbij wordt er dieper ingegaan op het belang van familieopstellingen om te ontdekken wie je bent en waarom je precies doet wat je doet.

In een derde podcast, de Peak Perfomance Podcast van Sanne van Paassen, wordt er gesproken over hoe je sterker in je schoenen kan staan door middel van een familieopstelling. Els van Steijn doet een diepgaand interview dat indirect verbonden is met familieopstellingen: hoe kan je meer energie en geluk ervaren in je leven, door patronen te doorbreken? Hierbij worden bepaalde vragen onderzocht en beantwoord:

• Hoe kan pijn in je lichaam en geest je helpen om juist méér energie te hebben?
• Wat gebeurt er als je je emoties in een hoekje wegstopt?
• Wat is het verschil tussen een primaire en secundaire emotie?
• Wat gebeurt er als je teveel voor anderen zorgt of instaat?
• Hoe versterk je de band met je ouders?
• Hoe kan je patronen doorbreken?

Dergelijke vragen verdienen een antwoord, voor zij die persoonlijke willen groeien. Els van Steijn biedt kortom heel wat waardevolle content, die anderen helpt om het belang van een familieopstelling en ander systemisch onderzoek in te zien!

3. Een systemisch werk opleiding

Ten slotte kan, zoals reeds gezegd, een familieopstelling opleiding ook helpen om meer informatie over systemisch werk te verkrijgen. Hierbij word je natuurlijk helemaal in het concept ondergedompeld, en dat is misschien nog de beste manier om er alles over te weten te komen!

Een familieopstelling als deur naar écht geluk

Zeggen dat ons hele leven bepaald wordt door de relatie met onze familie, zou overdreven zijn. Wel is zeker dat de verhouding die we hebben met onze naasten een grote invloed heeft op hoe we in het leven staan, hoe we onszelf zien en nog veel meer zaken. Een familiesysteem met negatieve verhoudingen en patronen doorbreken is essentieel om verdere persoonlijke groei mogelijk te maken. Systemisch werk is hoe dan ook een goed hulpmiddel om dat te doen. Iedereen die zijn of haar leven authentieker, diepgaander en beter heeft kunnen maken met deze methode, is het daar ongetwijfeld over eens.

Meer voor jouw persoonlijke ontwikkeling

Wil jij de volgende stap maken in jouw persoonlijke groei? Focus je dan naast persoonlijke ontwikkeling ook op je gezondheid en verdiep je in geldzaken.

Als jij je richt op persoonlijke groei, ben je vast bekend met de termen dankbaarheid, persoonlijke kernwaarden, zelfliefde en zelfontwikkeling. Mocht je nu zoekende zijn in wat jouw stap gaat zijn om zelfvertrouwen te vergroten, om te gaan met HSP of om uit jouw burn out te komen. Wellicht is en podcast zelfontwikkeling dan een goede eerste stap.

Het kan helpen om achter jouw positieve eigenschappen te komen en positief te denken, maar ook het onderzoeken van jouw belemmeringen en wat dit voor invloed heeft op zelfdiscipline en jouw mindset kan heel nuttig zijn. Hoe ben je geconditioneerd? En wat heeft dit voor invloed op zelfbewustzijn? Wat is mindhacking? Hiermee leer je meer over gezondheid en geluk, het levenswiel kan hier ook een onderdeel in spelen.

Leren middels neurofeedback en oude overtuigingen accepteren en loslaten is aan te raden. Op deze manier een gezonde relatie met jezelf en anderen visualiseren en een meer altruïstisch leven leiden.

Mocht je al dieper in de materie zitten dan zullen de woorden affirmaties, mantra, autosuggestie en het universum je niet onbekend voorkomen. Wellicht zijn ook de universele wetten als wet van de aantrekking en wet van compensatie al aan de orde gekomen. Zo niet lees dan zeker even door.

Met microdosing kun je tot diepere inzichten komen, ook door middel van andere methodes kun je jezelf beter leren kennen. Bijvoorbeeld gezichtlezen (fysionomie) of hypnose. Dan denk je vast, is hypnose gevaarlijk, NEE! Andere takken van holistische blik zijn familieopstellingen. Maar inzicht krijgen middels de sterren, human design kan ook veel inzichten in jezelf vergaren. Daar heb je dan geen documentaires persoonlijke ontwikkeling voor nodig.

Ben je juist meer opzoek naar een training of docu dan kun je je verdiepen in documentaire mindset of de beste mindset training of zelfs obstacle mindset. I am not your guru van Tony Robbins is ook inspirerend. Check ook eens de Black Friday persoonlijke ontwikkeling.

Middels al deze wegen kun je dichter bij je ikigai komen, jouw passie. Dit kan zijn leven vanuit minimalisme, een nieuwe opleiding in NLP volgen of de stroming wetenschap waarheid volgen. Alles is oké.

Wil je meer weten over de mogelijkheden tot persoonlijke ontwikkeling? Lees dan de uitgebreide reviews die ik erover schreef. Daarin ben ik gaan onderzoeken wat de voordelen zijn voor je ontwikkeling en gezondheid én waar ze het beste kan kopen. Je kan bij al onze partners met een gerust hart aan de slag. In veel gevallen zelfs met een leuke korting! Ik ben benieuwd welke keuze jij gaat maken! Laat onder de blog een bedankt tekstje achter.